Ambrozija je biljka čiji polen spada među najjače prirodne alergene. Cvjeta od sredine jula do oktobra, a vrhunac sezone alergija obično je u avgustu i septembru. Samo nekoliko zrna polena u kubnom metru vazduha može da izazove burne reakcije kod osoba sklonih alergijama.
Za mnoge ljude jesen ne znači samo kraj ljeta, već i početak iscrpljujućih simptoma: zapušen nos, suzne oči, umor i problemi sa disanjem. Zato je važno znati kako prepoznati simptome alergije na ambroziju i koje mjere mogu da pomognu da sezona alergija na polen bude podnošljivija.
Šta uzrokuje alergiju na ambroziju
Imuni sistem osoba osjetljivih na polen ambrozije prepoznaje ovu materiju kao opasnu, iako ona to nije. Kao odgovor, organizam oslobađa histamin i druge supstance koje izazivaju zapaljenje. Rezultat su simptomi poput kihanja, svraba i suzenja očiju.
Zbog sitne strukture, polen ambrozije se lako širi vjetrom i može da dospije u disajne puteve čak i kada biljku ne vidite u blizini. Neke osobe reaguju burnije na ambroziju nego na druge opasne biljke, poput koprive ili pelina.
Kada je sezona ambrozije najjača
Sezona traje od jula do oktobra, ali najveća koncentracija polena u vazduhu beleži se u avgustu i septembru. Polen je posebno aktivan tokom suvih i toplih dana, između 10 i 15 časova. Kišni dani privremeno smanjuju koncentraciju, ali čim se vrijeme razvedri, količina polena ponovo raste.
Kako prepoznati simptome alergije na ambroziju
Simptomi se javljaju svake godine u isto vrijeme i često se pogrešno mješaju sa prehladom. Međutim, za razliku od prehlade, alergija traje nedeljama i praćena je svrabom i iritacijom.
Najčešći znaci alergije na ambroziju uključuju:
- učestalo kihanje i svrab nosa,
- curenje ili zapušen nos,
- crvene, suzne i otečene oči,
- svrab u grlu i kašalj,
- umor, glavobolju i pad koncentracije,
- pogoršanje astme ili otežano disanje.
Kako razlikovati alergiju od obične prehlade
Alergija na ambroziju ne izaziva povišenu temperaturu, dok se kod prehlade to može javiti. Prehlada obično traje do deset dana, dok alergija traje nedeljama, sve dok polen ostaje prisutan u vazduhu. Takođe, svrab očiju i nosa gotovo je siguran znak da je u pitanju alergija, a ne virusna infekcija.
Ko je najugroženiji
Iako alergija na ambroziju može pogoditi svakoga, posebno su ugroženi:
- osobe sa porodičnom istorijom alergija,
- djeca i adolescenti,
- pacijenti sa već postojećom astmom ili polenskom kijavicom,
- stanovnici urbanih sredina gdje zagađenje vazduha pojačava reakcije.
Kod osoba koje imaju astmu, simptomi se mogu naglo pogoršati tokom sezone ambrozije. Dobrovoljno zdravstveno osiguranje može pružiti dodatnu sigurnost jer obezbeđuje brži pristup ljekarima, dijagnostici i terapiji za sve članove domaćinstva.
Koja hrana može pogoršati simptome
Neki ljudi razvijaju oralni alergijski sindrom (OAS) zbog sličnosti proteina u polenu ambrozije i određenim namirnicama. To može izazvati svrab usta ili otok usana nakon konzumiranja: banane, lubenice, dinje, krastavca, semenki suncokreta, čaja od kamilice i artičoka. Ako primjetite ovakvu reakciju, izbjegavajte ove namirnice tokom sezone polena.
Kako se testira alergija na ambroziju
Najčešći metod je prick test – mala količina ekstrakta polena stavlja se na kožu, koja se potom lagano ubode. Ako postoji alergija, pojaviće se crvenilo i otok u roku od 15–20 minuta. U nekim slučajevima koristi se i test krvi kojim se mjeri nivo specifičnih antitjela.
Kako ublažiti simptome alergije na ambroziju
Potpuno izbegavanje polena gotovo je nemoguće, ali sledeće mjere mogu značajno da smanje tegobe:
- pratite polensku prognozu i izbjegavajte izlazak napolje ujutru i po vjetrovitom vremenu,
- zatvarajte prozore tokom dana, a stan provetravajte posle kiše,
- koristite klima uređaje sa filterima protiv polena,
- tuširajte se i mjenjajte odjeću nakon boravka napolju,
- nosite maske i naočare kada boravite na otvorenom,
- redovno usisavajte i brišite prašinu vlažnim krpama,
- koristite prečišćivače vazduha u spavaćoj sobi.
Terapija i liječenje
Kada preventivne mere nisu dovoljne, lekar može preporučiti:
- antihistaminike – ublažavaju kihanje, svrab i curenje nosa,
- kortikosteroidne sprejeve za nos – smanjuju upalu i otok sluznice,
- kapi za oči – olakšavaju crvenilo i suzenje,
- imunoterapiju (hiposenzibilizaciju) – dugoročna terapija koja postepeno smanjuje osjetljivost na polen i može trajati 3 do 5 godina.
Da li djeca mogu imati alergiju na ambroziju
Da, djeca su često podložnija alergijskim reakcijama jer njihov imuni sistem burnije reaguje. Simptomi kod djece uključuju učestalo kihanje, svrab nosa i očiju, kao i kašalj koji se pojačava noću. Pravovremeno prepoznavanje i posjeta pedijatru ili alergologu mogu sprečiti pogoršanje i razvoj astme.
Mogu li životinje biti alergične na ambroziju
Da, i kućni ljubimci mogu imati alergijske reakcije na polen ambrozije. Najčešće se javlja svrab kože, češanje i crvenilo, što se kod pasa i mačaka ispoljava kao alergijski dermatitis. Ako primjetite ovakve simptome kod ljubimca, konsultujte veterinara.
Kao što pazimo na zaštitu od krpelja kada boravimo u prirodi, isto tako je važno obratiti pažnju i na alergijske reakcije koje polen može izazvati kod životinja. Na taj način ljubimci ostaju bezbjedni i tokom šetnji u sezoni ambrozije.
Kako smanjiti širenje ambrozije
Pored ublažavanja simptoma, važno je i delovati na sam uzrok. Ambrozija se može suzbiti:
- redovnim košenjem i čupanjem biljke pre nego što procvjeta,
- upotrebom herbicida na većim površinama,
- podrškom lokalnim akcijama uklanjanja ambrozije.
Ove mjere ne samo da pomažu alergičnim osobama, već i smanjuju opterećenje po čitavu zajednicu.
Alergija na ambroziju – kako prepoznati i ublažiti simptome u praksi
Alergija na ambroziju može značajno narušiti kvalitet života, ali uz preventivne mere i adekvatnu terapiju simptomi se mogu ublažiti. Prepoznavanje ranih znakova i pravovremeno reagovanje olakšavaju svakodnevicu i smanjuju rizik od komplikacija.
Iako se polen ambrozije ne može potpuno izbjeći, kombinacija higijenskih navika, odgovarajućih lijekova i dugoročne imunoterapije pruža najbolje rezultate. Tako sezona polena ne mora biti sinonim za mjesece iscrpljujućih simptoma, već period u kojem je moguće sačuvati zdravlje i dobar kvalitet života.
